Na de dubbele bekroning op het Film Fest Gent 2019 én een online avant-première dit voorjaar op Mooov Filmfestival 2.0, verschijnt Monos nu eindelijk in de bioscoopzalen. ZED sprak met Alejandro Landes,  producer, scenarist én regisseur over zijn derde, wereldwijd bejubelde film.

Landes: “Anders dan de traditionele oorlogsfilm, wordt het verhaal niet verteld vanuit het standpunt van imperialistische grootmachten als de VS, Rusland, Frankrijk … Colombia ervoer oorlog meer als een inherent conflict, wat helemaal geen romantische kant heeft omdat er geen duidelijk onderscheid bestaat tussen ‘goed’ en ‘kwaad’. Zo’n oorlog ontstaat in de schaduw, de verschillen vervagen, de uniformen van de verschillende kanten zijn amper van elkaar te onderscheiden en het is niet duidelijk  wat ‘een overwinning’ dan precies zal inhouden. Deze oorlog als een allegorie bevindt zich in een ideologisch niemandsland. Het heeft iets mythisch omdat het ‘goed’ en ‘kwaad’ overstijgt, voorbij een ‘toekomst’ en het ‘verleden’.“

“We hebben op dit ogenblik geen nood aan cinema waarin een conflict wordt opgelost, maar wel aan films die dat conflict weten te overstijgen. Deze film wil geen ideologische discours voeren, want dan wordt het te anekdotisch. Dat is de essentie van Monos, denk ik: het zoeken naar een universele definitie van wat ‘menselijkheid’ dan precies inhoudt, voorbij plaats en tijd.“
 

We hebben op dit ogenblik geen nood aan cinema waarin een conflict wordt opgelost, maar wel aan films die dat conflict weten te overstijgen - Alejandro Landes

Hoe zou u uw stijl omschrijven?
“Ik hou niet zo van het concept ‘stijl’, zaken moeten voor mij een specifieke identiteit hebben, een eigenheid die ik kan benadrukken en uitwerken. Wat ons heel erg heeft geholpen, zijn de locaties waar we hebben gefilmd. Toen ik die plekken had gevonden, kwam het voor mij allemaal samen. De bergtop aan het begin van de film bevindt zich op 4.000 meter boven de zeespiegel. Deze locatie is niet alleen ‘high land’, maar ook ‘wet land’; niet alleen gelegen op grote hoogte, maar het is er ook heel erg vochtig. Op die hoogte bevindt zich het waterreservoir van Paramo, wat enorm is. Dat water komt van de berg naar beneden aan een heel hoge snelheid tot het beneden de weilanden en bossen overspoelt. Toen ik die plekken had gevonden, heb ik het script herschreven. Want water is een metafoor voor het leven: het is voortdurend in beweging en stroomt over de randen heen. Ik wou dat de toeschouwer die energie zou voelen. Daarop hebben we de cameravoering afgestemd, de camera die als het ware door het verhaal stroomt. Ook de personages zelf hebben hun blik gericht op het water en laten zich daardoor leiden.“

Wanneer ze de hoogte verlaten en de lager gelegen jungle induiken, lijkt er een totaal andere film te ontstaan. Mijn excuses dat ik de voor de hand liggende film Apocalyps Now aanhaal …
“Geeft niet, dat is een heel goeie film.  Het grote verschil is dat in Apocalyps Now het ‘blanke man’-perspectief wordt aangehouden, het blijft een externe blik op de jungle. Het is hoe een buitenlander naar een vreemd land kijkt. Terwijl in mijn film de personages ook uit die streek afkomstig zijn. Ze staan daar in hun realiteit, hun hier en nu.“
 
Is het een anders om deze film te zien als Colombiaan?
“Ja, in zekere zin wel. Want in Colombia wordt er veel gepraat over ‘ontvoeringen’. Wat heel interessant is, vind ik, is dat het geen klassieke film over een kidnapping is geworden. In de eerste plaats omdat het verhaal verteld wordt vanuit het standpunt van de ontvoerders, maar ook omdat deze jongeren-ontvoerders op hun beurt eigenlijk ook ontvoerd zijn. Ze zijn uit hun jeugdig bestaan weggehaald en opgeleid tot kindsoldaten en daar hebben ze hun eigen gemeenschap van ontvreemde jongvolwassen gevormd. Het lijkt alsof ze zich in een soort van ‘eigen paradijs’ bevinden, maar eigenlijk bevinden ze zich in een opgedrongen hel. Ook dit is een breuk met het tweeslachtig denken waar iedereen aan doet. Je hebt enerzijds goed en anderzijds kwaad, kind tegenover volwassene. Zij zitten overal middenin, het zijn tieners, niet jong meer maar ook nog niet oud genoeg. De film wil heel subversief zijn in een heel gepolariseerde wereld.“

“Ik heb geen filmschool gevolgd, dus toen ik een script wou schrijven heb ik een handboek gekocht, geschreven door een Hollywood-scenarioschrijver. Het eerste wat in dit boek stond was iets als “Het leven is al complex genoeg, het publiek verlangt helderheid. Geef hen dat.”. Ik heb dat boek meteen weggesmeten. Want het mooiste aan kunst is toch dat het een onderzoek is naar al de grijstinten die het leven ons te bieden heeft.“ (Bram de sutter)