ZED sprak met Clio Barnard over 'Ali & Ava'
"Muziek is als een gesprek zonder woorden"
Als je ooit The Selfish Giant of Dark River hebt gezien, dan weet je dat de Britse cineaste Clio Barnard een zwak heeft voor verhalen over de problemen en trauma’s van gewone mensen in het noorden van Engeland. In haar nieuwe film Ali & Ava keert ze opnieuw terug naar haar sfeervolle geboortestreek, maar deze keer gaat ze er op zoek naar een veel warmere emotie: liefde.
Clio Barnard: "Ik had zin om iets te maken dat hulde brengt aan een stad en de mensen die erin leven. De film speelt zich af in Bradford, een plek waar ik in de loop van mijn leven echt van ben gaan houden. Ik heb er een hoop mensen leren kennen die enorm veel voor mij betekenen. Daarom is Ali & Ava ook een meer optimistische film geworden dan mijn vorige, denk ik."
Ik moet toegeven dat ik heb moeten opzoeken waar Bradford precies ligt (tussen Leeds en Manchester). Wat trekt je zo aan in die stad?
"Ik kom uit die streek. Ik ben geboren in Otley, een kilometer of 15 ten noorden van Bradford. Maar Bradford is bijvoorbeeld wel waar ik mijn eerste kus heb gekregen. Misschien heb ik er daarom ook zo’n romantisch beeld van. Het is een eerder kleine stad in een vallei, dus het landschap is prachtig. En ze straalt warmte uit. Nochtans heeft ze woelige tijden gekend, met alle sociale problemen van dien. Ze had een bloeiende textielindustrie die veel buitenlandse arbeidskrachten aantrok, maar in de jaren ‘80 is die in elkaar gestort."
Ik heb begrepen dat de twee hoofdpersonages gebaseerd zijn op echte mensen. Wie zijn dat?
"Ze heten Moey en Rio en hebben eigenlijk hetzelfde leven geleid als Ali en Ava. Moey is net als Ali huisbaas en een ex-DJ die nog altijd veel met muziek bezig is. Hij is acteur en zat ooit in het leger. Ik heb hem leren kennen toen ik de documentaire The Arbor maakte. Hij had toen trouwens een klein rolletje in die film. Een schat van een man, erg vrijgevig en uitbundig. Rio heb ik ontmoet tijdens The Selfish Giant. Zij is net zoals Ava hulplerares in een lagere school, en ook een heel vrijgevig persoon. Ook haar privé situatie is gelijkaardig aan die van Ava, ze werd mishandeld door haar ex-man. Het grote verschil met de film is dat Moey en Rio niet verliefd geworden zijn op elkaar."
Welke rol hebben zij gespeeld tijdens het maken van Ali & Ava?
"We hebben ervoor gezorgd dat ze nauw betrokken waren bij de film. Tenslotte gaat het voor een groot stuk over hun leven. Ze deden mee aan de workshop en hebben de scripts gelezen. We vonden het belangrijk dat ze zich deel van het project zouden voelen. Het is mijn bedoeling om mensen zoals zij een platform te geven, en dan heb je hun instemming en zegen nodig."
Het is een innemende en vaak vrolijke film, maar het huiselijk geweld waarnaar je verwijst, is maar een deel van de duisternis die erin vervat zit. Hoe geef je ruimte aan die donkere kanten?
"Het is niet zwart of wit. Alles is complex en gelaagd. Dat wou ik weergeven. Je hebt de liefde en verstandhouding tussen Ali en Ava, ook al is hij een Pakistaanse moslim en zij een Ierse katholiek. Anderzijds is er geweld en racisme. Ali en Ava moeten opboksen tegen ingebeitelde vooroordelen en tegen een moeilijk en ingewikkeld verleden. Ali’s reflex is om er lichtvoetig mee om te springen, maar dat is niet altijd gemakkelijk. Als je hem ziet dansen op het dak van zijn auto, voel je dat hij vol frustratie zit."
Je hebt gewerkt met een scriptconsultant, Kamal Kaan. Wat was zijn bijdrage precies?
"Ik heb Kamal ontmoet in 2018, helemaal aan het begin van het project. Intussen is hij naast een medewerker, een hechte vriend geworden. Hij en zijn familie hebben me met open armen verwelkomd. Los daarvan was hij cruciaal voor de film. Net als Moey heeft hij me veel bijgeleerd over het belang van representatie, dat mensen zoals hijzelf op het scherm te zien zijn. Hij heeft me ook meegenomen naar prachtige hoekjes van Bradford, plekken waarvan hij vond dat het belangrijk was om ze te tonen in de film."
Ali & Ava heeft ook een onzichtbaar hoofdpersonage: de muziek. Hoe heb je de soundtrack gebouwd?
"Veel van de songs die je hoort, stonden al in het script. Voor het personage van Ali heb ik uitgebreid overlegd met Adeel Akhtar. Hij is veel bezig met muziek en had allerlei ideeën over de genres waar Ali volgens hem naar zou luisteren, waaronder Sylvan Esso. Het was erg fijn om samen die kant van de film uit te werken. Ook is muziek vaak heel aanwezig als je verliefd wordt. Ik herinner me nog goed dat ik mixtapes maakte voor de persoon op wie ik verliefd was. Nu zijn dat playlists op Spotify, veronderstel ik. (lacht) Muziek is als een gesprek zonder woorden." (RN)